روایت میدل ایست آی از سال پرچالشی که عربستان سپری کرد - مجله گیتی رو

پایگاه خبری-تحلیلی میدل ایست آی در گزارشی درباره شرایط عربستان در سالی که گذشت نوشته است: عربستان در عرصه داخلی درگیر تناقض اصلاحات و سرکوب بود و در زمینه منطقه ای، دو حمله به میادین نفتی را متحمل شد که فراوری نفت را دچار اخلال کرد و مصالحه ای نافرجام با قطر که پیش از آن که شروع گردد، دچار لغزش شد.

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان پس از ماجراجویی نظامی نافرجام پنج ساله در یمن و قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد سعودی، هنوز نتوانسته در سطح جهانی وجهه یک رهبر قابل اعتماد را از خود نشان دهد. این ولیعهد در این سه عرصه (داخلی، منطقه ای و جهانی) تنها در زمینه تضعیف اعتبار عربستان و تخریب وجهه آن پیروز عمل نموده است.

فعالان زندانی

با وجود بازارگرمی هایی که برای برنامه های آزادسازی اجتماعی و اقتصادی بن سلمان شده، موج های بازداشت های خودسرانه در عربستان همچنان مساله ای آزاردهنده است. بیشتر روشن فکران و کارشناسان دستگیر شده اند و بیشتر آنان همچنان در انتظار محاکمه در دادگاه هستند.

این فعالان زندانی بدون فشاری موثر از سوی جامعه سعودی یا بین المللی که تنها محدود به هشتگ هایی در توییتر آن هم از سوی سعودی های مقیم خارج شده، در خطر فراموشی نهاده شده اند.

بن سلمان مسئول مهاجرت اجباری صدها شهرند سعودی است که در خارج از این کشور به دنبال پناهگاهی امن هستند. رویکرد انعطاف ناپذیر او در مورد انتقادها و تمایلش برای حضور در مرکز همه تصمیمات، عربستان را برای افرادی که عقیده متفاوتی دارند به زندانی بزرگ تبدیل نموده است.

اصلاحات اجتماعی و اقتصادی بن سلمان نتوانسته اند اتفاق نظر (داخلی) را به دست آورند که گزینه ای جز فرار از این کشور برای بسیاری از سعودی ها باقی نگذاشته است. شمار فزاینده این افراد موجب شده در خارج از عربستان به دنبال اساسی برای تجمیع دوباره و ایجاد صدایی متحد علیه پروپاگاندای سعودی باشند. این افراد هر ساله به رغم اختلافات عقایدشان کنفرانس هایی را در خارج از عربستان برگزار می نمایند که تازه ترین نمونه آن نیز در ماه جاری میلادی برگزار گردید.

همزمان با تقویت صنعت گردشگری و سرگرمی عربستان در سال 2019، این حکومت هنوز نشانه ای از آمادگی واقعی برای پذیرش عقاید مختلف از خود نشان نداده است و به نظر نمی رسد که این دو صنعت مشاغل کافی را برای بهبود مسائل جوانان ایجاد نمایند و هر دوی این زمینه ها بیشتر جنبه مصرف دارند تا فراوری.

مصالحه نافرجام

در حالی که بحران های منطقه ای یمن و قطر پیروزی را برای ولیعهد عربستان به همراه نداشتند، مصالحه یمن نیز هنوز نتوانسته خود را به عنوان راهکاری پایدار برای آرام کردن طرف های درگیر و خروج عربستان از مداخله نظامی در این کشورثابت کند.

در همین حال، دعوت از امیر قطر برای شرکت در نشست شورای همکاری خلیج فارس در ریاض مورد انتقاد نهاده شد و محاصره این کشور هنوز اقدامی غلط تلقی نشده است. قطر تا سرانجام سال 2019 کشوری به نظر می رسد که برای پذیرش یک مصالحه دائم با عربستان یا امارات عجله ای داشته باشد.

بن سلمان خلیج فارس را دچار گسستی نموده که ترمیم شدنی نیست. هیچ یک از حاکمان پیشین عربستان چنین سیاست متخاصمی را با کشوری همسایه پیش نگرفته بودند. در حالی که هدف این اقدام انزوای قطر بود، این شاهزاده سعودی تنها کسی بود که با سیاست های سازش ناپذیرش منزوی شد؛ سیاست هایی که به جای همکاری با دیگر کشورها و حل مسائل به وسیله دموکراسی، هدف تحقیر آن ها را دنبال می کردند.

رویکرد متخاصم بن سلمان در سیاست منطقه ای نتیجه معکوس داده و بسیاری از ناظرانT عربستان را مسئول عمیق شدن شکاف های خلیج فارس می دانند. شورای همکاری خلیج فارس در دوران حضور بن سلمان از راستا خود به عنوان یک انجمن منطقه ای منحرف شده است.

این ولیعهد که با این شکست منطقه ای روبه رو است اما روی موج تازه اعتراضات عربی در لبنان و عراق برای خلاصی از شر رقبای منطقه ای خود حساب باز نموده است.

اشتباه محاسباتی

حساب کردن روی اعتراضات منطقه و جایگزین کردن هژمونی سعودی به جای نفوذ رقبای منطقه ای یک اشتباه محاسباتی است. نه معترضان عراقی و نه لبنانی ها خواهان جایگزینی نفوذی با نفوذ دیگر نیستند. بن سلمان اما ذهنیت افراد معترض را نمی فهمد زیرا بیشتر موافق سرکوب است تا آزادی.

ایران و ترکیه که همسایگان غیرعرب منطقه ای عربستان هستند نیز در برخورد با این کشور به نظر سازش ناپذیر می آیند و هر دوی آن ها بن سلمان را جدی نگرفته و در اعتماد به او تردید دارند.

تا زمانی که عربستان اجرای عدالت در پرونده قتل جمال خاشقجی را پیگیری نکند، دیدگاه ترکیه نسبت به بن سلمان تغییر نخواهد کرد. صدور حکم اعدام برای سه تن در حالی که سه فرد دیگر از جمله سعود قحطانی بدون اعلام جرم آزاد شده اند، این مشکل را حل نمی کند.

جامعه بین الملل هنوز نسبت به تایید اصلاحات اقتصادی بن سلمان بی میل است. فروش 1.5 درصد از سهام آرامکو در نهایت در امسال میلادی رخ داد اما سرمایه گذاران بین المللی چندان تمایلی به خرید آن نشان ندادند.

تا زمانی که عربستان از شفافیت، مدیریت و حاکمیت قانون برخوردار نباشد، دستیابی به دستاور اقتصادی جهانی برایش سخت خواهد بود.

سال پیش رو نیز روشن به نظر نمی رسد چرا که ظاهرا سرکوب ها و ماجراجویی های منطقه ای بن سلمان ادامه خواهند یافت. ولیعهد عربستان مردم خود، قدرت های منطقه و جامعه بین الملل را ناامید نموده است.

تنها تغییری در رهبری عربستان می تواند آینده ای بهتر را برای عربستان رقم بزند و وجهه آن را در خارج از مرزها بازیابد.

310311