الگویی از جنس سلبریتی ها؛ نقش سلبریتی ها در جامعه امروز ایران خبرنگاران - مجله گیتی رو

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران- فاطمه قربانی رضوان؛ با نزدیک شدن به مناسبت های خاص همچون عید نوروز ساخت برنامه های مناسبتی متناسب با حال و هوای این عید که از یک طرف هم سو با حال و هوای نو شدن سال و آمدن فصلی جدید باشد و از سوی دیگر بتواند تعداد بالایی از مخاطبان را با خود همراه کند بسیار مورد توجه قرار می گیرد.

در این شرایط بسیاری از شبکه ها به دنبال جذب مخاطب به وسیله ساخت برنامه های تبادل نظرمحور و دعوت از چهره های سرشناس کشور هستند. سال ها است که ساخت برنامه های مناسبتی همراه با دعوت از سلبریتی ها و سوالات کلیشه ای در ارتباط با زندگی شخصی و کاری آن ها به برنامه روتین و کسل نماینده ای تبدیل شده است. با صرف نظر از کهنه شدن و از بین رفتن جذابیت ابتدایی این نوع برنامه ها، دعوت از سلبریتی ها آن هم در زمانی که گمان می رود تلویزیون با درصد بالایی مخاطب از قشر و سن متفاوت رو به رو است آیا تنها راه جذب مخاطب است؟!

سلبریتی هایی که شاید برای چند دقیقه در قاب تلویزیون از زندگی و سختی روزگار می گویند، اما زمانی که به صفحه ای مجازی آن ها سری بزنیم فاصله ای روشن را بین زندگی آن ها با درصد بالایی از مردم می توان مشاهد کرد.شهرت و محبوبیت، مهارت و توانایی یا استعدادی برتر در یک زمینه یا رشته خاص، شخصیت کاریزماتیک، حجم بالا و تعداد زیادی دنبال نماینده، مورد توجه و سوژه رسانه ها بودن؛ این ها تنها چند ویژگی خاص آن ها است. افرادی که این روز ها سلبریتی خوانده می شوند. امروزه به علت دسترسی بیشتر و آسان تر از گذشته به شبکه های اجتماعی می توان تاثیر رفتار و نگرش سلبریتی ها بر سبک زندگی و تصمیم گیری های اجتماعی سیاسی بر افراد جامعه را به وضوح شاهد بود.

تاثیر عملکرد جنجالی سلبریتی ها در هر برهه از زمان را می تواند بر قشر قابل توجهی از جامعه که بخش اعظم آن را جوانان و نوجوانان تشکیل می دهند دید. معمولا مدها، برند ها و سبک جدید و خاص در پوشش و رفتار را سلبریتی ها به راحتی به وجود می آوردند و افراد جامعه علی الخصوص هواداران شان از آنان پیروی می نمایند.

تاثیر سلبریتی ها را می توان از جهات مختلفی آنالیز کرد. آن ها می توانند باعث ایجاد تاثیر مثبت باشند و یا با تاثیر منفی و مخرب سبب ایجاد فضای ناسالم برای دنبال نمایندگان گردند. بعضی از سلبریتی ها که فاقد هنر و تخصص هستند و صرفا به خاطر هنجارشکنی ها و یا نمایش زندگی لوکس خود معروف شده اند را می توان از دسته افرادی دانست که تاثیر منفی و مخرب شان امروزه مسائل زیادی را گریبان گیر زندگی ساده و واقعی دنبال نمایندگان آن ها نموده. دنبال نمایندگان جوان و بی تجربه ای که تنها به ظاهر زندگی این سلبریتی توجه می نمایند و بی خبر از فضای واقعی زمانی که دست به مقایسه زندگی واقعی خود با زندگی تزئین شده و مجازی آنان می زنند نتیجه ای جزء عقب ماندگی خود پیدا نمی نمایند و مدام خودشان را سرزنش می نمایند.

دسته ای دیگر از سلبریتی ها، اما می توانند تاثیراتی مثبت بر افراد جامعه داشته باشند. آن ها می توانند یک زندگی سالم و شیوه های صحیح برخورد با مسائل مختلف را در صفحه مجازی خود ارائه دهند و بر دنبال نمایندگان خود تاثیری عمیق و مثبت بگذارند. از جمله نقش مثبت سلبریتی ها را می توان شرکت در مراسم های خیرخواهانه و تشویق مردم به حمایت از خیریه ها، حضور پررنگ برای جمع آوری یاری های مردمی در شرایطی که جامعه با بحران و مسائل خاصی روبه شده دانست.

اما کارشناسان اجتماعی معتقدند؛ حتی اگر سلبریتی ها کار های خیریه و انسان محبت آمیز انجام دهند، نمی توانند به عنوان یک الگوی کامل برای مردم از آن ها یاد کرد. البته تاثیر مثبت آن ها برای تشویق مردم برای یاری به یکدیگر بویژه در مواقع بحرانی از مزایای این دسته از افراد است و نباید این نکته را فراموش کرد.

از این رو درباره نقش سلبریتی ها در سبک زندگی و تاثیرآن ها بر تصمیم های اجتماعی سیاسی افراد جامعه با دکتر قرایی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه تبادل نظر کردیم.

دکتر قرایی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه در تبادل نظر با خبرنگاران درباره تعریف مفهوم سلبریتی گفت: سلبریتی یعنی افراد مشهور و شناخته شده. به طور کلی سلبریتی ها به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول افرادی که شهرتشان در خدمت به جامعه و برای جامعه است. هدف شان خدمت کردن به مردم و نظام است. ولی امروزه متاسفانه با سلبریتی هایی روبرو هستیم که سعی در هرزگری و بد آموزی دارند. افرادی مانند تتلو مشهور هستند، اما بدآموز هستند. شهرت این عده کاذب است. تنها به این خاطر که به وسیله صداوسیما یا فضای مجازی شهرت پیدا کردند دیده می شوند و به انحراف جوانان می پردازند. از این رو از لحاظ جامعه شناسی سلبریتی ها به این دو دسته تقسیم می شوند. متاسفانه امروزه دسته دوم بیشتر نمود پیدا نموده اند. همین که حتی در اخبار ها از آن ها بد گفته می گردد دوباره سبب معروف شدن آن ها می گردد.

دکتر قرایی درباره ریشه قدرت دریافت سلبریتی ها و پر رنگ شدن تاثیر آن ها در جامعه گفت: شما ببینید زمانی که یک ویدئو از شخصی پخش می گردد ظرف چند ساعت چند هزار نفر به دنبال نمایندگان او اضافه می گردد. امروزه فضای مجازی مرز ها را کنار می زند. فضای مجازی، تلویزیون و رسانه ها همه قدرتمند اند. قرن 21 را قرن مخابرات و روزنامه نگاران دانسته اند. این یعنی زمانی که شما خبری را پخش می کنید می تواند انفجاری را ایجاد کند. خبر شما زمانی که پخش شد از چندین شهر گذر می نماید. رسانه می تواند یک فرد را از پایین به عرش بکشاند. اصولا امروز کسانی قدرت دارند که رسانه در اختیارشان است. خب سلبریتی ها با داشتن رسانه می توانند یک شبه ره صدساله را بروند.

این استاد دانشگاه در ادامه سخنانشان درباره ضعف جامعه در ارائه الگو در گروه مرجع بیان داشت: این کاملا درست است. وقتی نسل جوان ما چیزی برای اتکا نداشته باشد وهنجار های اجتماعی و اسطوره های ملی فرو ریخته باشند و کسانی که بتوانند از آن ها الگو بردارند در اختیار شان نباشد و به آن ها معرفی نشده باشد و رسانه های درونی نتوانند در مقابل رسانه های بیگانه مانند ماهواره ها مقاومت نمایند این رویداد رخ می دهد. وقتی مردمی از درون تهی شدند و چیزی که به آن افتخار نمایند، اتکا نمایند و به آن متوسل شوند در جامعه برایشان نبود به اشخاصی خارجی متوسل می شوند.

ما کدام یک از اسطوره هایمان را به جوانان معرفی کردیم؟ آیا آرش کمان گیر یا بزرگان ملی را معرفی نموده ایم؟ چرا ژاپنی ها و کره ای ها فیلم اسطوره هایشان همچون جومونگ را می سازند. برای اینکه اسطوره های ملی خودشان را به خورد جوانان بدهند. ما این کار را نمی کنیم. وقتی جامعه جوان ما از درون تهی و دچار بی هویتی فرهنگی شدند در نتیجه اینگونه سلبریتی های منحرف را به عنوان الگو انتخاب می نمایند. الان ما برای جوانان چه الگویی در جامعه درست نموده ایم؟ چه زن قهرمانی را نشان دادیم؟

قرایی مقدم در ادامه اضافه نمود: مشکل ما اینجاست که مثلا از گروهی سلبریتی که نقش منفی دارند آغاز به صحبت می کنیم. همین که درباره آن ها نکات منفی و بد گفته می گردد باعث معروف شدن آن ها می گردد. درحالی که شما می خواهید فلان شخص معروف نگردد ناخواسته سبب معروف شدن آن می شوید. رسانه ها باید از انتشار اخبار اینگونه افراد جلوگیری کند. نقش رسانه در این مورد بی بدیل است. خود ما باید فرزندانمان را مسئولیت پذیر و وظیفه مدار بار بیاوریم. والدین نقش پررنگی دارند.

امروز دیگر مسئله فضای مجازی دیواری را باقی نگذاشته است. نمی گردد جلوی تلفن همراه و پخش شدن خبر ها را گرفت. فقط آگاهی بخشی مهم است. باید از خودباختگی بچه ها از درون خانواده یا برنامه های رسانه ملی یا توجه به اسطوره های ملی و میراث فرهنگی و جلوگیری و به این وسیله گاهی آن ها را بالا ببریم. از این طریق می گردد از سلبریتیزه شدن آن ها جلوگیری گردد.